Wat is de zin van het leven? Tijdens een bijeenkomst waar ik als vrijwilliger ondersteuning bied, luister ik naar een toespraak over de zin van het leven. Waarom overkomt mij dit? Waarom moet ik dit meemaken? Het zijn vragen, aldus de trainer, die we onszelf stellen wanneer alles wat zeker lijkt, onzeker blijkt te zijn. Wat je lief is, wordt je afgenomen en de vanzelfsprekendheid van de wereld zoals je die kende, valt weg. Ziekte, oorlog, een dierbare die overlijdt, faillissement, een relatie die stuk gaat… Het kunnen allemaal momenten zijn dat je jezelf afvraagt: ‘Waartoe? Waarom?’ Op de terugweg, in de auto, mijmer ik nog wat na over de bijeenkomst en realiseer ik mij dat ik dit soort vragen (waartoe? waarom?) niet heb gesteld na het overlijden van onze dochter (juli 2016). Ze zijn niet in mij opgekomen… En als ik de vragen nu door mij heen laat gaan (waartoe? waarom?), dan is mijn antwoord: ik weet het niet, ik weet het echt niet, de gebeurtenis vindt plaats, dat is het enige wat ik kan zeggen. Ze is dood, dat is alles wat ik weet, ze is er niet meer, niet meer in aardse vorm. En waarom overkomt het mij/ons? Een wedervraag: Waarom overkomt het mij/ons niet? Iedereen wordt op enig moment geconfronteerd met de dood, met crisis, met verlies. Er is geen verklaring, geen waarom of waartoe. Wat er wel is, is de ervaring zelf: de dood van een dierbare. Ik kan aangeven wat de uitwerking van deze gebeurtenis is, bezien vanuit het perspectief dat iedere uitdaging of crisis een kans is tot innerlijke groei, maar de zin achter de gebeurtenis zelf, wordt daar niet mee beantwoordt. Wel kan ik een verklaring bedenken (naast de medische verklaring), maar dat zegt niets over de waarheid zelf (het waarom van haar dood), want die weet ik niet. En ik heb er vrede mee, dat ik het niet weet, dat ik in het ongewisse verkeer rond het mysterie van haar dood (het mysterie van het leven zelf). En hoe zit het met jou? Heb jij er vrede mee dat je in het ongewisse leeft met betrekking tot jouw leven? Dat je wel van alles kan uitstippelen of bedenken over de zin die jij aan je leven wilt geven, maar dat dat geen enkele garantie geeft over de uitkomst. In tegendeel, het Leven pakt veelal anders uit dan wat jij voor jezelf had/hebt bedacht, toch? En hoe makkelijk of moeilijk is het voor jou om in het ongewisse te leven met betrekking tot gebeurtenissen, die jij als crisis ervaart? Je partner geeft aan dat die wil scheiden…, je bedrijf is bijna bankroet…, je kind wordt gepest op school…, je hoort dat je ongeneeslijk ziek bent…, het land waarin je woont geraakt in oorlog etc. Je weet niet hoe de dag van morgen eruit ziet…, de vanzelfsprekendheid der dingen valt weg, totale onzekerheid. Hoe is dat voor jou? Kan je daarmee zijn? Deep down, omdat we uitgaan van een afgescheiden zelf, een ‘ikje’ die los staat van het Leven zelf, voelen we een diepe angst, een diepe onzekerheid om op het Leven zelf te vertrouwen. Als we niet in het ongewisse kunnen leven (wat totale overgave vraagt), dan is er altijd nog de mind, die ons bij kan staan bij het formuleren van een zin, doel, verklaring en overtuiging. Overtuigingen zoals: De loop der dingen ligt vast, ik heb geen invloed, het is gewoon het lot, soms heb je geluk en soms pech. Of: Mijn leven ligt in de handen van God, ik stel mij ten dienste van mijn geloof en vecht daarvoor. Of: Ik heb invloed, ik sta aan het roer, ik geef richting, alles is mogelijk als je je inzet geeft. Of: Als het leven geen zin heeft, waarom zou ik me dan druk maken: pluk de dag, geen zorgen over de dag van morgen, geniet. Of: Het leven heeft zin, het is belangrijk om goed te doen, je bent hier om te geven en om de wereld een beetje beter achter te laten. Of: vul maar in…, wat is jouw levensbeschouwing, welke zin geef jij aan je bestaan? En alles wat we bedenken over de zin van het leven, is niet wat het Leven zelf is, dat niet te bedenken valt. Zo dienen we regelmatig onze overtuigingen bij te stellen, omdat dat wat vandaag werd geloofd, morgen weer anders kan zijn. Waar overigens niets mee mis is, ware het niet dat het loslaten van een overtuiging (omdat we die voor ‘waar’ aannemen: wat ik geloof is juist) nogal pijnlijk kan zijn. Bijvoorbeeld de overtuiging dat je mensen moet doden voor je godsdienst. Laat die maar eens los als je er midden in zit en er heilig van overtuigd bent dat je goed doet. Of de overtuiging dat jij van je leven kunt maken wat je wilt en je maakt een zwaar auto ongeluk mee waardoor alles wat je bedacht had onderuit wordt gehaald. En dan heb ik het nog niet gehad over het gapende gat wat er is tussen een overtuiging en de realiteit zelf: we leven veelal niet wat we bedacht hebben. Denk maar aan de vele voornemens/doelen, die we niet waar maken. Wat zegt dat dan over dat ‘ik’, die in control is en aan het roer staat? Of is dat ‘ik’ ook maar een bedenksel? En er valt nog een punt te maken: al die aandacht over de zin van het leven, al die verklaringen die we geven aan gebeurtenissen, al die doelen die we onszelf stellen…, houden ons gevangen in de mind in plaats van het Leven te ervaren, in het hier en nu, in dit moment waarin alles zich precies ontvouwt zoals het zich ontvouwt. Overtuigingen, doelen en verklaringen… versus… het Leven zelf. En het Leven zelf, wat wij in essentie zijn, laat zich niet in een mal persen. Het Leven zelf stroomt, is aan verandering onderhevig, is onzeker, kent geen ankers, geen toekomst en verleden dan het moment zelf, geen houvast in de vorm van antwoorden. Ik vraag me af van waaruit we, als mensheid, de behoefte voelen om onszelf deze zingevingsvragen (waartoe/waarom) te stellen? Van waaruit volstaat de ervaring van het leven zelf niet en willen we filosoferen over de zin van het leven of de zin van een bepaalde gebeurtenis? Enig idee? Sta hier even bij stil voordat je verder leest… Biedt het troost om een verklaring te geven aan een gebeurtenis? Geeft het geruststelling te weten waarvoor je leeft en wat het doel is van je bestaan? Biedt het houvast, zekerheid te weten dat er een god is of dat er geen leven is na de dood? Of beschermen we onszelf tegen het voelen van pijn (bijvoorbeeld het verdriet/gemis van een dierbare), door ons bezig te houden met het waarom en waartoe (de verklaringen)? Het antwoord zou zomaar eens bevestigend kunnen zijn: ja, die antwoorden bieden houvast en bescherming, dat klopt. We willen toch allemaal houvast en zekerheid? Weten wat de dag van morgen brengt? We willen ons beschermd en veilig voelen…, toch? Ook als die bescherming maar een heel dun, een breekbaar laagje vernis dat ieder moment kan barsten? Je partner gaat er vandoor, er breekt een oorlog uit, je wordt ziek, ontslagen, er gaat iemand dood etc. Uiteindelijk…wat we deep down ook eigenlijk best wel weten…kunnen we ons nergens aan vast houden…, we weten echt niet wat de volgende minuut brengt, maar dat gegeven, dat we ergens wel weten dat er niets is waar we ons aan vast kunnen klampen…, dat gegeven… willen we niet tot ons door laten dringen…, dat is te eng…, geen bodem onder onze voeten…, geen ankers…, onzekerheid troef…, overgeleverd aan het bestaan… Oftewel: overgeleverd aan het Leven zelf. Ja, zo voelt dat voor het ‘ik’. Overgeleverd aan het bestaan…, maar als dat ‘ik’ deel is van het Leven zelf, als er geen scheiding is tussen jou en het bestaan, omdat jij en het bestaan één zijn, is er dan nog wel sprake van ‘overgeleverd zijn’? Van waaruit voelen we de behoefte om ons te beschermen en in te dekken door schijnzekerheden en houvasten? Welke overtuiging zit daar weer onder? Is de wereld geen veilige plaats en het Leven ons niet goed gezind (overtuiging)? Kijken we vanuit angst voor armoede en tekort naar het Leven? Wat als we diep tot ons door laten dringen dat het leven onzeker en kwetsbaar is? Wat roept dat op? Wat willen we niet voelen? En ook niet weten? Zonder zin, zonder doelen om voor te leven… Zonder betekenis… Zonder godsdiensten, die houvast en zekerheid bieden… Zonder toekomst, omdat je echt niet weet wat het leven brengt Zonder verleden, zonder verklaringen, zonder waarom, zonder verhaal Het leven IS. Is er dan geen enkele zekerheid? Jawel, de enige zekerheid die er is…, is… dat we allemaal dood gaan…, op een dag…, welke dag en welk uur is niet bekend… En het Leven zelf is uiteindelijk niets anders dan een voorbereiding op de dood: het ongewisse. De dood is: de grote onbekende. Evenals het Leven, dat ook onzeker en ongewis is (ook al menen we dat we het leven in de hand hebben). Durven we ons over te geven aan de grote onbekende: de Dood en het Leven zelf? Durven we te leven vanuit het niet-weten, vanuit vertrouwen en overgave? Overgave aan de loop der dingen, omdat wij deel zijn van het geheel, omdat wij één zijn met het Leven zelf? Het leven (de geboorte) en de dood voltrekken zich aan ons, ook al houden we graag vast aan de overtuiging dat wij het Leven leven, dat wij als regisseur het leven uitzetten en de koers bepalen. Maar is dat zo? Hebben wij het Leven in de hand? Is er wel een ‘ik’ die een koers uitzet? Of is de richting, de koers van het Leven én het Leven zelf…, één? En daarmee ongewis en onzeker? Oké, maar wat is dan de zin van het bestaan? Het Leven zelf is de zin van het bestaan. En omdat het leven geen doelen en bestemming kent dan het ervaren zelf, is het zo mooi. Hindoes noemen het leven Lila, wat ‘spel’ betekent, het leven is een spel. Wanneer er geen doel is, geen zin, geen bestemming…, wanneer er niets bereikt hoeft te worden…, wanneer we nergens naar toe bewegen, wanneer er geen streven is, dan is er niets te doen…, helemaal niets… Ontspan, zink steeds dieper in het bestaan, in het moment zelf, leef het Leven totaal, ervaar het Leven in zijn volheid…, zoals het zich ontvouwt…, daaruit volgt de zin (betekenis) vanzelf, dan volgt overgave aan het bestaan en vallen barrières en angsten weg. Dat is wat ik steeds meer ervaar…, overgave aan het bestaan… Overgave aan de stroom van het Leven… En dan neemt het Leven het steeds meer over. Dan smelt de weerstand en het verzet. Dan ontvouwt het Leven zich zonder verhaal, verwachting of verlangen. Dan valt elke zin of niet-zin rond de vraag of het Leven zin heeft gewoon weg. In resonantie met het bestaan, in de ervaring zelf, ontvouwen zich de betekenissen van de gebeurtenissen als vanzelf. Je leeft…, dat is alles. En het volgende moment ken je niet. Je bent. Punt. En af en toe een filosofisch onder onsje…, heerlijk toch? Dat is ook het Leven. Life is a purposeless play, drop the future completly, only this moment exist, only this life is all. Live from moment to moment. Osho Toetje: Na deze materie even wat ontspanning: een geweldige videoclip, fascinerend, echt kijken, vooral de eerste 3 minuten, de zin van het leven, een jongen van 9 jaar legt het haarfijn uit. Let op: link geopend, scrol naar beneden naar you tube symbool. https://www.nrc.nl/nieuws/2013/03/29/kijken-de-zin-van-het-leven-deze-jongen-van-9-legt-het-haarfijn-uit-a1436009 www.bewustzijnscoaching.com Facebook: Caroline Ootes, Ontwaken, Bewustzijnscoaching Linked-in: Caroline Ootes
