Waar Liefde is, is Vrijheid. "Als je gelooft dat degene van wie je houdt anders moet zijn dan ze is, dan heb je helemaal geen relatie met haar. Je hebt een relatie met een ideaalbeeld in je hoofd. Je hebt een relatie met je eigen gedachten." (Scott Kiloby) Voordat je verder leest, neem eens even de tijd om de volgende vraag te onderzoeken: 'Wat betekent Liefde voor jou in relatie tot je partner?' Hieronder enkele antwoorden, die voorbij zijn gekomen in uitwisseling met mensen: Dat je van de ander houdt zoals die is... Ook als hij/zij niet te genieten is of zijn afspraken niet nakomt of met zijn telefoon bezig is i.p.v. met jou...? Hou je dan ook nog van hem of haar? Als je echt van iemand houdt, dan heb je iets voor de ander over...Toch? Dan ben je bereid jezelf opzij te zetten. Je leeft tenslotte niet alleen voor jezelf. Liefde betekent rekening houden met een ander, afstemmen/overleggen: je kan niet altijd doen waar jij zin in hebt, je moet je ook weleens aanpassen... Liefde is respectvol omgaan met anderen, dus je zegt 'ja' op een uitnodiging voor een verjaardagsfeest/bruiloftsfeest, ook al voel je een 'nee'. Niet gaan is niet liefdevol naar de ander toe. Jij zou het toch ook niet leuk vinden als mensen niet op jouw feestje of bruiloft komen opdagen? Een liefdesrelatie is niet alleen een liefdesrelatie met de persoon zelf, maar ook een relatie met haar of zijn familie. Als je niet wordt uitgenodigd door je liefje bij zijn/haar familie, dan is er wat mis..., dan houdt hij/zij niet echt van jou, want anders zou hij/zij je toch bij de familie betrekken? Of het omgekeerde: als jij aangeeft dat je een relatie hebt met hem of haar en niet met zijn/haar familie, dan is dat volgens je partner geen volwaardige relatie, want daar hoort ook de familie bij... Liefde betekent dat je de ander niet afvalt in gezelschap. Ook al ben je het niet eens met je partner, je vindt eigenlijk dat hij/zij onzin loopt uit te kramen..., je spreekt je niet uit, omdat je haar of hem niet voor schut wil zetten, geen gezichtsverlies wil bezorgen, maar bovenal wil je na afloop geen herrie in de tent. Liefde betekent dat je graag samen bent, je wilt zoveel mogelijk tijd met elkaar door brengen, je gaat samen op vakantie, samen naar vrienden, samen op de bank een serie kijken etc. Of het tegenovergestelde: je wilt je niet binden, want liefde verstikt. Als je echt om iemand geeft, dan deel je geen informatie die de ander mogelijk kan kwetsen, die informatie laat je gewoon achterwege... (zachte heelmeesters maken stinkende wonden?) Tot slot: Liefde is exclusief, speciaal: ik hou alleen van jou..., ook al droom ik weleens over een ander die me wel waardeert, begrijpt, hoort en ziet. En is dat dan Liefde, het pakketje beelden/overtuigingen waar we ons aan dienen te houden of naar dienen te gedragen onder de noemer van 'Liefde'. Is dat Liefde met een hoofdletter L? Liefde die onvoorwaardelijk is: liefde die de ander niet wil veranderen, maar de ander neemt zoals hij/zij is. Liefde die niet verstoord raakt als de partner zich anders gedraagt dan al die opvattingen en beelden, die wij over Liefde hebben? Of spreken we over liefde met een kleine letter 'l'? Liefde die voorwaarden stelt aan de ander: jij moet zus of zo zijn, anders hou ik niet van je. Liefde die bestaat bij de gratie van afkeuring, afwijzing, haat..., oftewel een liefde die wankelt: het ene moment hou ik van je, het andere moment zie ik je absoluut niet zitten, haat ik je en fantaseer ik over een andere partner, die mij wel aandacht voor mij heeft. Liefde die bestaat uit behoeftigheid, de ander moet ons gelukkig maken: hij/zij moet mij een gevoel van veiligheid, steun en kameraadschap geven, want ik kan niet alleen zijn. We menen te weten wat Liefde is, Liefde met een hoofdletter L. We gaan ervan uit dat de opvattingen over Liefde de Liefde zelf is, maar is dat zo? En op enig moment stappen we in het huwelijksbootje..., omdat we zoveel van elkaar houden..., we trouwen om onze liefdesrelatie te bezegelen..., zeggen we dan. Maar als we zo goed weten wat Liefde is, hoe kan het dan dat 1 op de 3 huwelijken strandt? Tja, we zijn nu eenmaal groot gebracht met uiteenlopende opvattingen (denkbeelden) over het Hart, over de Liefde en het zijn juist die opvattingen, die maken dat we de Liefde met een hoofdletter L mis lopen. Het Hoofd versus het Hart. Misschien weten we helemaal niet wat Liefde is. Misschien bestaat de Liefde die wij kennen slechts uit allerlei ideeën over de Liefde, maar dat is niet de Liefde zelf, het zijn slechts ideeën, die we in de loop van ons leven hebben mee gekregen, gebaseerd op allerlei culturele, religieuze en maatschappelijke invloeden. En een recept voor Liefde is geen Liefde, het is een recept en een recept leidt bij voorbaat tot frustratie, eenzaamheid, leegte, teleurstelling, angst en schuld. De ander voldoet niet..., hij/zij gedraagt zich niet overeenkomstig het recept, overeenkomstig alle opvattingen over liefde, die voort komen uit de mind. Hij/zij maakt mij niet gelukkig..., hij/zij houdt geen rekening met mij, hij/zij heeft niets voor mij over, luistert niet etc. Het hart kent echter geen opvattingen over Liefde, het hart is Liefde. Het hart maakt geen keuze: voor of tegen. Het hart wijst niets af, is open en onvoorwaardelijk, zonder enige eis of verwachting ten aanzien van de ander. Het hart kent geen weerstandsschakelaar. Liefde is totale acceptatie van wat is, wat overigens niet betekent dat je alles maar als zoete koek van de ander slikt en accepteert. Het betekent ook niet dat je je wens of verlangen niet zou mogen uiten..., er is niets mis met het uitspreken van je behoefte, maar verwacht niet op voorhand een 'ja' of als de ander 'nee' zegt, interpreteer dit niet als: hij houdt niet van mij, hij heeft niets voor mij over. Laatst beluisterde ik een satsang van Adyashanti. Een man op leeftijd, die geboren en opgegroeid was in Japan vertelde het volgende over zijn 30-jarige huwelijk: 'Wanneer wij in Japan trouwen gaan wij er niet vanuit dat we weten wat Liefde is, wij zien het huwelijk als een mogelijke kans om te ontdekken wat Liefde is. In het begin van ons huwelijk waren er allerlei aspecten aan mijn vrouw die ik niet waardeerde, die ik veranderd wilde zien; sommige dingen stoorde mij aan haar en ik probeerde op subtiele wijze bepaalde kanten van haar te veranderen, totdat ik ontdekte dat dat geen Liefde was, dus na enkele jaren ben ik daarmee gestopt. Het kostte mij 15 jaar om elke vorm van subtiele manipulatie uit te laten doven, om mijn vrouw totaal te accepteren zoals zij is. En nu kan ik met recht zeggen dat wij de Liefde ontdekken.' Misschien wordt het tijd om te onderkennen dat al deze beelden over liefde niet de Liefde zelf is. Laten we daar eens beginnen..., laten we als vertrekpunt nemen dat we niet weten wat Liefde is..., laten we alle ideeën en opvattingen doorzien voor wat ze zijn: bedenksels vanuit de mind, het Hoofd in plaats van het Hart. Laten we vanuit openheid en leegte de ander tegemoet treden, alle eisen, interpretaties en verwachtingen op de schop. Misschien..., heel misschien ontdekken we dan op enig moment in ons leven wat Liefde werkelijk is... If you love a person, how can you destroy his or her freedom? If you trust a person, you trust his or her freedom too. (Osho) www.bewustzijnscoaching.com LinkedIn: Caroline Ootes Facebookpagina: Caroline Ootes, Ontwaken, Bewustzijnscoaching
Mediteren..., zonde van mijn tijd.
Ik heb een afspraak met Lisa, zij komt voor het eerst langs. Laatst zei iemand tegen mij: “Misschien ben jij wel niet van het mediteren, misschien is meditatie als ingang niet geschikt voor jou.” Ik vraag me af of dat zo is. Ze vervolgt: “Ik lees nu een boek waar mediteren juist wordt aangeraden en ik merk op dat ik mezelf ervan af hou. Daar wil ik graag met jou bij stil staan.” Oké, zeg ik, vertel. Ik ben niet bang voor stilte, zegt Lisa, ik heb ook enkele retraites gedaan waaronder een vipassana retraite van 7 dagen en toch voel ik behoorlijk wat weerstand bij de gedachte dat ik iedere dag tijd besteed aan meditatie. Ik vraag me af wat dat dan is. Gun ik het mezelf niet? Vind ik het mezelf niet waard? Of is er wat anders gaande? Ik weet wel dat ik een enorme doener ben, zegt ze. Als ik stil ga zitten, komt al gauw de gedachte omhoog dat het zonde van mijn tijd is. Oké, zeg ik, ik hoor je, zou je eens wat willen delen over de 7-daagse stilte retraite? Wat was de gang van zaken en wat kwam jij daarin tegen? We mediteerden vele uren per dag en de maaltijden waren ook in stilte. Daarnaast deden we ook klusjes als afwassen e.d. De eerste dagen van de retraite keek ik met verbazing/bewondering naar de andere deelnemers en dacht: 'Wat doen jullie allemaal erg je best…, nou, dat kan ik niet opbrengen.' Ik trok gewoon mijn eigen plan, ik deed waar ik behoefte aan had, soms ging ik tijdens de meditatie liggen terwijl iedereen zat. Later gaven de andere deelnemers aan dat ze dat zo sterk aan mij vonden, maar ik vond het juist heel sterk van hun dat ze uur na uur mediteerden op hun kussentje of stoel. Ik vond de dagen vreselijk lang duren…, en ik mistte gewoon het contact met mensen…, een weekend in stilte…, al la…, dat is te doen, maar langer dan een weekend…, ik heb het contact met anderen ook nodig om te groeien en om te spiegelen en als ik daar dan zo zit of lig, dan stagneert het gewoon in mij, dan loop ik vast in mijn eigen gedachten. Nou, na 4 dagen ben ik gestopt, ik had er genoeg van. Oké, dus je trok je eigen plan…, je gaf je niet over aan het programma zoals het was, maar je deed je eigen ding. Dat is al een opmerkelijk gegeven, toch? Om te zien dat je door dat gedrag een ontsnappingsroute creëert voor dat wat er in jou gaande was tijdens het mediteren. En dat de mind vervolgens een verklaring bedenkt voor je gedrag: 'Ik heb andere mensen nodig om te spiegelen, want op mezelf zijn levert niks op, meditatie werkt gewoon niet voor mij, ik draai alleen maar rondjes in mezelf, het leidt nergens heen.' Interessant om dit allemaal gade te slaan, toch? Ja, zegt Lisa, zo heb ik er niet naar gekeken, ik was eigenlijk wel trots op mezelf dat ik mijn eigen gang ging. Jammer dat de leraar dit niet aan mij terug heeft gespiegeld… En als je de 7 dagen had volgemaakt, wat zou je dan ontmoeten in jezelf? Ik zou me stierlijk vervelen, flapt Lisa er wel gemeend uit. Ik had ook heel vaak gedachten als: 'Wat zit ik hier te doen? Wat schiet ik hier mee op? Wat een onzin allemaal. Zonde van mijn tijd.' In mijn dagelijkse leven kom ik ook altijd net op tijd bij een afspraak, nooit te vroeg. Omdat ik mijn tijd niet wil verdoen. Ik moet mijn tijd nuttig besteden en niets doen, mediteren, is niet nuttig. Interessant. Dus dit is wat jij tegen komt tijdens een 7-daagse vipassana. Iedereen ontmoet zo zijn/haar eigen stukken. En dit is het voor jou: je gaat je eigen gang, je mist het contact met anderen…, je denkt dat je anderen nodig hebt om jezelf op een dieper niveau te ontmoeten…, je zoekt de vervulling buiten je, bij anderen…, zonder de uitwisseling met de ander wordt je op jezelf terug geworpen, je ontdekt dat je je stierlijk verveelt en je realiseert je nu dat daar een overtuiging aan ten grondslag ligt: niets doen is zonde van mijn tijd, ik moet mijn tijd nuttig besteden. Stil zitten en stagneren in je eigen gedachten is niet nuttig, het levert niks op, je besluit na 4 dagen te stoppen. Ja, zegt Lisa, dit realiseer ik me nu pas echt…, zo heb ik er nog niet naar gekeken… Maar hoe kom ik van die overtuiging af? En van die doener? To see is to be free. Je ziet het nu. Je ziet de overtuigingen, die je handelen bepalen. Daar begint het mee. Met ‘zien’. Zien wat er allemaal voorbij komt, wat er aan geraakt wordt, wat zich allemaal afspeelt in jou. Laat de lamp van Bewustzijn erop schijnen, dat is alles. Ga geen gevecht met de verveling aan of met het gemis aan contact, ga er niet vandoor, haak niet aan, ga er niet in mee, blijf toeschouwer van dat wat de mind tevoorschijn tovert op het moment dat jij mediteert: de verveling, het zinloze en nutteloze, het gemis aan contact en de verklaring die de mind geeft waardoor je na 4 dagen stopt. Waar we vanaf willen, blijft juist aan ons kleven. Als je het gevecht aan gaat met de mind, wie in jou is dat dan die dat gevecht aan gaat? Dat is ook de mind. Dan blijf je een gevangene van de mind, van de overtuigingen, dus dat is niet de oplossing. Kijk naar de weerstand, naar de verveling..., geef het alle ruimte, onderdruk het niet en vlucht niet. Op enig moment dooft de verveling als vanzelf uit. Naar binnen keren, vertragen, is een eerste stap om uit de verslaving van de doener te komen, om af te kicken van het patroon in jou die alsmaar door dendert, van het ene project naar het andere. Als je door hebt wat we nu met elkaar bespreken, dan begrijp je dat er sprake is van een geconditioneerd patroon: de doener (je mag niet niks doen, je moet nuttig bezig zijn, je mag je tijd niet verlummelen). Realiseer je dat de doener drijft op adrenaline. En die adrenaline zorgt ervoor dat je systeem steeds op ‘actief’ staat. Er is dus een de-conditioneringsproces nodig. Ga eens op de bank liggen, met een rustig muziekje of zonder muziek, ontspannen zijn, niets willen, niet uit zijn op een resultaat of nut of iets willen bereiken, alleen maar aanwezig zijn bij dat wat voorbij komt als je niet toe geeft aan de doener. Misschien ga je je heel onrustig voelen of komen er allerlei gedachten voorbij als je op de bank ligt: ik moet de was nog ophangen, de boodschappen doen, ik zit mijn tijd te verdoen etc. Iets in die strekking…, herken je dat? Heel herkenbaar, zegt Lisa. Volg het proces, blijf liggen, laat die onrust uitrazen, blijf toeschouwer, dat is alles. Kijk. Dat is meditatie: Aanwezig zijn bij dat wat zich in jou afspeelt, zonder iets te willen veranderen. Je gunt jezelf iedere dag een half uur 'zijn', een half uur totale ontspanning. En je zult zien dat de adrenaline rush, die jou steeds tot activiteit wil aanzetten, in de loop der tijd afneemt. Je ervaart dan in toenemende mate dat je in het bestaan kan rusten, gewoon kan 'zijn', wat heel helend, vervullend en voedend is. En als je dan toch nuttig bezig wilt zijn..., om die term nog maar eens te gebruiken..., begin bij jezelf. Als jij thuis komt bij je-Zelf, bij de bron van liefde en wijsheid die jij bent, dan kan je de ander op een dieper niveau bij staan. Nu roep je van alles vanuit de ratio, wat je zojuist zelf aan gaf, je zegt 'ik weet het', maar je belichaamt de wijsheid niet, je leeft het niet. In hoeverre kan je dan werkelijk tot 'nut' zijn voor anderen? Begin bij jezelf. In het begin vraagt het enige inzet om een half uur voor jezelf uit te trekken (afkicken van de doener), maar op een bepaald moment ontdek je en ervaar je hoe fijn het is om een half uurtje te liggen, om gewoon te zijn... Heerlijk toch? Ja, dank je, zegt Lisa, ik ben blij dat het nu helder is wat mij weerhoudt om te mediteren, ik heb wat tijd nodig om alles te laten bezinken wat we hebben besproken, maar ik ga het ervaren en ontdekken, zegt Lisa. When you are not doing anything at all, bodily, mentally…, on no level…, when all activity has ceased and you simple are, just being, that is what meditation is. Osho www.bewustzijnscoaching.com Facebookpagina: Caroline Ootes, Ontwaken, Bewustzijnscoaching LinkedIn: Caroline Ootes
Mijn vader wil euthanasie, de huisarts werkt niet mee...
Enkele maanden geleden zei ik tegen mijn moeder: 'Ik heb het gevoel dat pa niet lang meer zal leven.' Daar schrok ze van..., ook al is hij 90. Enkele weken later zitten we erop eens midden in, en toch ook niet opeens. Zijn lichaam is op..., hij wil niet meer..., het is ziekenhuis in en ziekenhuis uit..., hij wil euthanasie..., maar ja, zijn hart is sterk en de longen goed..., dus of de huisarts gaat meewerken aan het verzoek, dat is nog maar zeer de vraag. Mijn vader heeft een ver gevorderde vorm van huidkanker op het bovenlijf en het hoofd. Het ziekenhuis heeft aan gegeven dat zij zijn uit behandeld, de huid is te dun, ze kunnen niets meer voor hem doen. Daarnaast zijn zijn knieën versleten waardoor hij moeilijk kan lopen en weleens valt, ogen en oren functioneren slecht, één oog sluit niet meer volledig door enkele TIA's die hij heeft gehad, hij bibbert waardoor hij een schort voor moet en gevoerd moet worden en hij kan zichzelf niet meer wassen/verzorgen, hij is niet makkelijk verstaanbaar door de TIA's die hij heeft gehad. En zo gebeurt het dat ik op een ochtend mijn vader verzorg. Mijn moeder hoort mij binnen komen en zegt: 'O, je bent wat eerder, goed zo, dan kan jij vandaag pa zijn huid insmeren met zalf.' Ik slik even als ik de slaapkamer binnen kom. Daar zit mijn vader, op bed, zonder kleding, zijn oog half dicht genaaid en bont en blauw van de operatie, zijn bovenlichaam en hoofd vol met huidkankerplekken en grote blauwe plekken van de keren dat hij is gevallen. Ik trek een handschoen aan en smeer zijn huid in die jeukt, de zalf geeft enige verlichting, ik kleed hem aan en doe hier en daar wat kleine klusjes in huis... Als ik zo naar mijn vader kijk, dan zie ik de vergankelijkheid van het bestaan..., er is geen ontkomen aan..., en wij zijn de volgende generatie, die aan de beurt is... Daar zit mijn vader op bed..., hij laat zich alles wel gevallen..., geen weerstand..., geen schaamte..., er is overgave..., overgave aan de gang van zaken én de wens om zijn leven te beëindigen: het is mooi geweest, laat de dood maar komen..., ik ben er klaar voor..., mijn lijf is op... Ja, dat is de energie van mijn vader: een hele gewone man, die in de loop der jaren heel broos en kwetsbaar is geworden. Ik voer gesprekken met mijn vader en moeder over de wens van mijn vader tot euthanasie. Tijdens het tweede of derde gesprek vraag ik zonder omwegen aan mijn vader: 'Wil je echt dood, pa? Je hoeft niet dood, dat begrijp je toch wel hé, dus als je wilt blijven leven, dan is dat ook helemaal oké, wij zullen voor je zorgen.' Ja, dat weet ik, daar ben ik jullie ook dankbaar voor, zegt mijn vader, maar ik wil euthanasie, het gaat zo niet meer. Oké, zeg ik, realiseer je dan goed dat jij degene bent, die aan de huisarts duidelijk moet maken dat er sprake is van uitzichtloos en ondraaglijk lijden. Begrijp je dat, pa? Ja..., dat begrijp ik. Oké, pa, wat zeg je dan als de huisarts bijvoorbeeld aan jou vraagt of je pijn hebt? Nou, dan zeg ik dat het wel mee valt..., aan pijn wen je. Ja, pa, dat is zo, je went aan pijn, en nogmaals van ons hoef je niet dood..., maar als je wel dood wil, dan ben jij degene die deze boodschap dient te onderbouwen naar de huisarts toe. Hij begrijpt wat ik aangeef. En even later zegt hij: De huisarts weet heus wel dat ik veel pijn heb. Enkele dagen later komt de huisarts. Ik geef aan dat ik onze gesprekken over euthanasie aan haar wil terug koppelen. De huisarts staat er niet voor open, ook al had ik eerder in die week laten weten dat wij tijdens haar huisbezoek daarover wilde spreken. Ze zegt: 'Ik ga eerst in gesprek met uw vader, u gaat wel heel erg snel.' Vervolgens draait ze zich letterlijk van mij en mijn moeder af en richt ze het woord tot mijn vader. Mijn vader heeft de boodschap uit ons gesprek, wat eerder in die week plaats vond, begrepen: hij is aan zet. En op enig moment komt hij tevoorschijn, hij zegt tegen de huisarts dat hij euthanasie wil. En dan benoemt hij de klachten (soms moeilijk verstaanbaar) en gevolgen van de klachten van waaruit hij euthanasie wil. Op de achtergrond kijken mijn moeder en ik toe en luisteren naar mijn vader. Hij gaat ervoor staan en maakt heel goed duidelijk dat het voor hem niet meer hoeft. Gaande het gesprek wordt ook helder hoe de huisarts erin staat, ze wil en kan niet mee werken aan euthanasie: er is onvoldoende dossieropbouw (naar haar mening) en er is geen sprake van een ongeneeslijke ziekte in de zin dat mijn vader binnen 2 weken tot 6 maanden zal sterven. Daarnaast ziet zij het als haar taak om de laatste levensfase van een patiënt zo harmonieus mogelijk te laten verlopen door de patiënt te ondersteunen met medicatie en zorg. Passieve of actieve euthanasie is geen optie voor haar. En dat is haar goed recht. Na afloop van het gesprek besluiten we de levenseindekliniek in te schakelen. Tja, wat is uitzichtloos en ondraaglijk lijden? Wie gaat daarover? Wie bepaalt wat uitzichtloos is en wat ondraaglijk lijden is? Is er sprake van uitzichtloos en ondraaglijk lijden als je de deur bijna niet meer uit kan, omdat je knieën versleten zijn en de kans op een val groot is? Is er sprake van uitzichtloos en ondraaglijk lijden als je iedere dag verzorgd, gewassen en gevoerd moet worden door derden? Is er sprake van uitzichtloos en ondraaglijk lijden als de wonden van de huidkanker niet meer helen (de huid is te dun), de huid jeukt en je niet mag krabben, omdat je anders weer naar het ziekenhuis moet om de zoveelste bloeding te stelpen? Is er sprake van uitzichtloos en ondraaglijk lijden als de zintuigen slecht functioneren, je handen continu bibberen en sociale contacten buiten de deur nagenoeg niet meer mogelijk zijn? Het zijn subjectieve gegevens, dat is waar: wat de een als uitzichtloos en ondraaglijk ervaart, kan voor een ander weer heel anders zijn. Dat maakt het ook zo moeilijk. Kan een ander daar eigenlijk wel over oordelen? Oordelen over wat jij ervaart en voelt? En het wonderlijke is dat mijn vader, gaande het verzoek tot euthanasie, op zijn wijze nog geniet. Vooral van het eten (een van de weinige geneugten die nog mogelijk zijn), ook al moet hij gevoerd worden. Ik begrijp dat wel. Dat is ook wat ik bewonder in mijn vader. Hij wil dood, maar als de wens niet gehonoreerd wordt, dan legt hij zich daarbij neer: niet als slachtoffer, maar vanuit een basisgegeven dat alles gaat zoals het gaat. Wat kan je anders? zegt mijn vader. Ik kan mijn wens kenbaar maken, maar als het er niet in zit, dan is dat het.., dan geef je je daaraan over..., het is niet anders. Mooi om te zien, ik zie overgave, een overgave die noch blij noch verdrietig is. Een overgave aan de situatie zoals die is. Een overgave aan het leven én de dood die in aantocht is, want ja…, er is een tijd van komen en een tijd van gaan. De procedure met de levenseindekliniek start. Na een aantal weken komt de langverwachte uitspraak van de levenseindekliniek én de scenarts, een onafhankelijk arts, die de aanvraag tot euthanasie beoordeelt: 'Ja, er is sprake van uitzichtloos en ondraaglijk lijden door stapeling van ouderdomsaandoeningen.' Pa voelt zich opgelucht en dankbaar nu het einde in zicht is. Tijdens een van de uitwisselingen met de arts van de levenseindekliniek vraag ik op enig moment aan hem hoe hij naar actieve euthanasie kijkt. Ik zeg: 'Nogal wat huisartsen geven aan dat zij actieve euthanasie zien als een handeling waardoor zij iemand doden, wat is uw visie daarop?' De arts van de levenseindekliniek zegt: 'Ik zie euthanasie als een medische handeling om de patiënt een waardig levenseinde te geven.' Mooi.., tja..., dat is weer een heel ander perspectief…, het is ook maar net hoe je ernaar kijkt… Fijn dat de levenseindekliniek bestaat, dat mensen daar terecht kunnen als de huisarts het verzoek tot euthanasie niet wil en kan ondersteunen. Deel de blog… als dat zo voelt…, zodat de ouderen onder ons deze informatie tot zich kunnen nemen (nogal wat ouderen weten niet van het bestaan van de levenseindekliniek). PS: Mijn vader ontving op 13 januari 2018 euthanasie. Een verkorte versie van deze blog heb ik, enkele weken voor zijn dood, aan hen (vader/moeder en op een later tijdstip het hele gezin) voor gelezen. Zijn reactie: 'Dat heb je heel mooi beschreven..., dat moet je publiceren zodat de ouderen onder ons weten dat zij terecht kunnen bij de levenseindekliniek als hun huisarts niet mee werkt.' Dat zal ik doen, pa. Bij deze... www.bewustzijnscoaching.com Facebookpagina: Caroline Ootes, Ontwaken, Bewustzijnscoaching LinkedIn: Caroline Ootes
Ik voel weerstand, wil ik wel groeien?
Isabel komt voor een tweede sessie nadat ze twee keer heeft afgezegd. Ze valt meteen met de deur in huis. Ik weet niet of ik dit wel wil. Het wringt in mij, ik voel weerstand. Ik vraag me af of ik deze coaching wel aan wil gaan. Onze vorige sessie gaf heel veel inzicht en op dat moment had ik heel sterk het gevoel dat ik ermee opgeschoten was, maar na verloop van tijd ebt het weg en dan val ik gewoon weer terug in mijn patroon. Ik heb wel in de afgelopen weken enkele blogs van jou gelezen en ook jouw aantekeningen van ons vorige consult heb ik in de afgelopen maanden drie keer ter hand genomen om het nog eens tot me door te laten dringen, maar ja..., ik kan het gewoon niet omzetten in de praktijk. Oké, zeg ik, geweldig dat je toch bent gekomen, ik voel je energie. Ik ga je iets vragen..., kijk maar wat er op komt... Leeft er in jou een verlangen naar groei, naar bevrijding van patronen? Ja, zegt Isabel, ik verlang wel naar 'iets', maar ik weet niet waar naar... Het is even stil en dan zegt Isabel: "Ik zou wat meer afstand willen nemen, wat meer voor mezelf willen kiezen, minder rekening houden met anderen." Oké, er leeft dus wel een verlangen in je naar groei. Ja, zegt Isabel, maar toch is er iets wat mij weerhoudt om hier te komen. En dat is? Ja, angst..., dat ik niet genoeg lef heb om echt die verandering aan te gaan. Want? Dan moet ik mensen teleur stellen of worden ze boos als ik niet aan hun verwachtingen voldoe. Hoe erg is dat? Mogen mensen teleur gesteld zijn of boos? Dat is toch een menselijke reactie? Je zou het ook als een teken kunnen zien dat ze jouw aanwezigheid waarderen en belangrijk vinden..., anders deed het hun niets. Ja, dat is zo, maar toch... Ik kan het niet voor jou beslissen of je wilt groeien of niet. Het is aan jou om na te gaan wat sterker weegt: toewijding aan jezelf en bevrijding van verstikkende patronen óf de patronen in stand houden, want dat is bekend, vertrouwd en veilig, ook al voelt het beklemmend. Als je voor het laatste kiest, dan ga je door met anderen ter wille zijn ook al zou je meer voor jezelf willen kiezen, je gaat door met je inhouden, met het oppotten van spanning, met je niet uitspreken, met je aanpassen aan anderen, met je mateloos irriteren, met iedereen tevreden houden. Ja, dat is het, zegt Isabel: iedereen tevreden houden. Ja, en dat alles veroorzaakt stress. Toch? Ja, het vreet energie, zegt Isabel. Het is aan jou om de keuze te maken. Ik vind er niks van. Als jij door wilt gaan met je leventje zoals het nu is..., wie ben ik om daar wat van te vinden... Alleen jij kan de vraag beantwoorden of je eraan toe bent om in beweging te komen, om een innerlijke groei door te maken, die je welzijn ondersteunt..., of niet. Laten we eens kijken naar een situatie waarin bovenstaande zich afspeelt. Hoe lijkt je dat? Ja, zegt Isabel, dat is goed. Het betreft mijn moeder. Ze is 86 jaar en woont sinds kort, op haar verzoek, dicht bij mij in de buurt. Dat was haar wens. En ik heb haar daarbij geholpen. Mijn moeder is geen gemakkelijke vrouw, zij is iemand die altijd negatief denkt, snel oordeelt en vrij egoïstisch leeft. Mijn vader leeft niet meer. De wereld van mijn moeder is altijd heel klein geweest, ze heeft geen vrienden en nagenoeg geen contacten. Eigenlijk steunt mijn moeder al een groot deel van haar leven op mij. Ik bezoek of bel haar iedere dag sinds ze dicht bij ons woont. Ze geeft aan dat ze zo alleen is, ze mist haar buren, terwijl ze altijd tegen mij heeft gezegd dat ze in haar vorige woonplaats met niemand contact had. Dus ik begrijp haar uitspraak niet..., het klopt gewoon niet. Ze doet voorkomen dat het niet goed met haar gaat, dat ze eenzaam is en zit te verpieteren, maar ik zie dat niet, als ik kom zie ik dat ze zich best vermaakt. Vervolgens spreekt ze een nieuwe buurvrouw op straat, waar ik bij ben, en zegt ze dat het mijn keuze was om te verhuizen: "Isabel, wilde het zo graag, dus ben ik voor haar verhuisd." En dat is helemaal niet hoe het gegaan is..., zij gaf aan dat ze bij mij in de buurt wilde wonen, omdat ze hulpbehoevender wordt. Ik irriteer me mateloos aan dat soort uitspraken. En wat zeg je dan als je met dit soort situaties wordt geconfronteerd? Niets, ik hou mijn mond dicht, ik loop even weg of ga naar het toilet, maar het vreet wel van binnen, het klopt gewoon niet wat ze zegt. En als ik er weleens wat over zeg, dan zegt ze: "O, maar dat weet ik niet meer." Tja, wat kan je dan nog zeggen..., dan ben je toch uit gesproken. Oké, zeg ik, dit is een situatie die zich goed leent voor zelfonderzoek. Doe je weleens aan zelfonderzoek? Dat je eens gaat zitten en opschrijft wat er allemaal in jou plaats vindt, welke overtuigingen er in jou leven? Nee. Dat zou ik je aanraden. Laten we samen eens kijken wat er in jou leeft als je moeder tegen de buurvrouw zegt: "Mijn dochter wilde dat ik bij haar in de buurt zou komen wonen, ik mis mijn buurtjes, mijn contacten." Wat is de interpretatie die jij aan deze uitspraak van je moeder geeft? Na enig onderzoek komt Isabel uit bij de kern: dat ma niet blij is met de verhuizing, dat ze zich door mij onder druk gezet gevoeld om hier te komen wonen. O, interessant, zeg ik..., zo kijk jij ernaar..., ik had een heel andere interpretatie lopen..., en dat is nou zo waardevol van zelfonderzoek..., dat je opeens heel helder op de plaat krijgt wat jij op die uitspraak van je moeder plakt..., dat is niet de waarheid..., maar dat is wat jij ziet..., dat komt uit jouw koker. Dat wil niet zeggen dat je moeder het zo bedoelt..., jij ziet dit zo, vanuit jouw inkleuring. Misschien is het wel andersom: dat jij je onder druk gezet voelde om je moeder jouw kant op te verhuizen door haar uitlatingen over eenzaamheid? Weet je hoe ik haar uiting interpreteer? Nee. Dat je moeder op een indirecte wijze naar de buurvrouw uitspreekt dat ze ook wel wat contact met haar zou willen. Dat is een heel andere inkleuring dan die jij eraan geeft. Niet gezegd dat deze interpretatie klopt..., het is meer dat ik je wil laten zien dat ieder zo haar eigen zienswijze heeft. Daar is niets mee mis zolang je je realiseert dat het slechts een zienswijze is, niet meer en niet minder, maar als jij ervan uitgaat dat wat jij ziet de waarheid is, dan leidt dat tot wrijving en conflict in jou en buiten jou. Voel je al dat je een beetje los komt van de identificatie met deze zienswijze? Ze knikt. Je kunt het vergelijken met wat er nu plaats vindt tussen jou en mij: we kijken allebei naar dezelfde situatie, maar jij ziet iets anders dan ik. Dus je weet niet vanuit welke intentie je moeder zich op deze wijze uitsprak naar de buurvrouw. Een volgende stap kan zijn dat je het gesprek met je moeder aan gaat, niet vanuit beschuldiging en irritatie (wat jij zegt klopt niet, je jokt), maar vanuit kwetsbaarheid en openheid. Je deelt jouw interpretatie terwijl je je realiseert dat het een interpretatie is én je vraagt naar haar beleving. Als je kan zien dat het jouw inkleuring is, dan valt de lading weg, dan begrijp je dat het niet de waarheid is, maar een invulling van jouw kant. Dan kan je die interpretatie delen: mams, ik wil even terug komen op het gesprek wat je met de buurvrouw had..., het raakt mij als je zegt dat je voor mij bent verhuisd, dat herken ik niet, ik heb het zo begrepen dat jij zelf dichter bij mij in de buurt wilde wonen, omdat je hulpbehoevender werd en ja..., dat het dan voor mij ook makkelijker is dat je dichterbij woont..., dat is waar, het mes snijdt aan twee kanten, maar als je tegen de buurvrouw zegt dat je voor mij dichterbij bent komen wonen, dat ik dat wilde..., dan krijg ik het gevoel dat je er niet blij mee bent en dat je je door mij onder druk gezet voelde om hierheen te verhuizen..., ik weet niet of dat zo is, dit is wat ik ervan maak..., misschien bedoel jij het wel heel anders... En dan kan het heel goed zijn dat je moeder zegt: Ja, kind, dat weet ik allemaal niet meer. Of dat ze zegt: ik moet ook wennen, ik voel me ook nog niet echt happy hier, ik mis mijn huis, mijn buurtje, en ook al voelde ik me daar eenzaam..., ik had toch zo mijn contact momentjes met de buren, ik heb gewoon wat meer tijd nodig voordat ik me hier weer thuis voel. Of: ik voelde me ook onder druk gezet, misschien bedoelde je dat wel niet zo..., maar ik had het gevoel dat ik geen keuze had, want ja..., ik ben ook van jou afhankelijk en dan is het voor jou makkelijker als ik dichterbij woon. Vele antwoorden zijn mogelijk... En dan gaat het erom of je ieder antwoord van je moeder kan horen, in ontvangst kan nemen zonder het persoonlijk te maken, zonder het op jezelf te betrekken (ik heb het niet goed gedaan, zie je wel, ma is er niet blij mee...). En dan gaat het er niet om dat je je gelijk krijgt of je gelijk haalt..., maar dat je hebt gezegd wat je dwars zit...(in plaats van alles op te potten), en dat ieder zijn/haar beleving kan delen..., er is geen fout of goed..., het is niet zo dat jouw perspectief klopt en die van je moeder niet, en het is ook niet zo dat het perspectief van je moeder klopt en de jouwe niet. We creëren allemaal zo onze eigen verhaaltjes (interpretaties) over de werkelijkheid. Het gaat om het delen: "O, zit jij er zò in..., dat leeft voor jou..., goed om te horen, ik kijk er heel anders naar." Je moeder en jij verschillen niet van elkaar: beiden zijn jullie een gevangene van de mind. Zij ziet alles negatief en verdraait feiten naar jouw beleving (dat is haar patroon) en jij wil iedereen tevreden stellen en pot alles op (dat is jouw patroon). Je zou graag zien dat zij verandert, maar zo moeilijk als het voor haar is, is het ook voor jou, toch? Kan je dat zien? Misschien verzacht dat je kijk op je moeder. Het is niet eenvoudig om te veranderen, het vraagt moed om stappen te zetten buiten je comfortzone. Dus de vraag is: Wil je groeien? En als het antwoord 'ja' is, dan neem je de weerstand voor lief, dan grijp je iedere situatie aan voor innerlijke bevrijding, dan ga je ervoor. Een week later stuur ik haar deze blog om te accorderen. Dit is haar reactie: Ik vind het ontzettend mooi en duidelijk geschreven en heb er nu alweer ontzettend veel aan gehad. Zo helder om het zo weer terug te lezen en ik kan me helemaal vinden in het verhaal. Als ik het zo lees zeg ik zeker: ja, ik wil groeien en ik kan je zeggen dat ik er ook echt mee bezig ben. Ik heb ook een goed gesprek met mijn moeder gehad en het klopte zo goed hoe jij het beschrijft..., dat het inderdaad ieders interpretatie is. Dank je wel voor deze mooie blog. www.bewustzijnscoaching.com LinkedIn: Caroline Ootes Facebookpagina: Caroline Ootes, Ontwaken, Bewustzijnscoaching
Love your mind, don't make it your enemy.
You have to go through your suffering, through your own hell. No one else can do it for you. (Osho) Er komt een cliënt in de praktijk. Ze geeft aan dat ze rust in haar hoofd wil vinden, dat ze heel veel in haar hoofd zit. ‘Ik wil overal een antwoord op, een verklaring waar het vandaan komt’, zegt ze. En dan…, vraag ik, wat levert je dat dan op? Lost de vraag dan op of komt er weer een nieuwe vraag voor in de plaats? Ze lacht, uit herkenning: ‘Ja, die vragen gaan maar door…, dat houdt nooit op, maar ik kan het niet stoppen. En wat het me oplevert? Nou, als ik een verklaring heb, dan kan ik het sturen of loslaten…, ik heb gewoon een controle issue en ik kan er niet tegen dat ik nergens geen controle meer over heb. En dit is allemaal begonnen toen ik enkele jaren geleden werkloos raakte. En dan gaat er door me heen dat ik achter werk aan moet gaan, dat ik moet solliciteren, maar er komt niets in beweging, en dat begrijp ik gewoon niet…, zo ben ik nooit geweest… Ik voel me zo gefrustreerd…, ik herken mezelf gewoon niet meer. Voordat ik werkloos raakte was ik een heel andere vrouw: onafhankelijk, krachtig, zelfstandig, ik pakte zaken aan… Maar nu maak ik overal een drama van. Ik weet het gewoon niet meer… En dan vraag ik me af of ik niet meer moet gaan voelen of dat ik teveel denk… of te weinig. En dat hoofd gaat maar door en dan ga ik naar buiten om heel mindfull te fietsen of te wandelen, om maar uit dat hoofd te raken, ik moet dan van mezelf mindfull zijn, zo van: nu moet het afgelopen zijn met die dwangmatige neiging om maar te denken..., ik onderdruk het dan gewoon, maar zodra ik thuis ben, neemt het hoofd het weer over. Vroeger had ik dat niet, voordat ik werkloos raakte. Ik begrijp er niks van. Herkenbaar voor de lezer? De neiging om alsmaar rond te dobberen in het hoofd? De neiging om overal een verklaring of antwoord op te formuleren? De neiging tot psychologiseren en analyseren vanuit een onderliggende behoefte aan controle: als ik het nou maar begrijp wat er in mij plaats vindt, dan kan ik het sturen of loslaten. Herkenbaar dat het alsmaar doorgaat en dat je de neiging niet kan stoppen? Ik voel haar angst aan…, ze verliest greep op haar leven…, een greep die niemand heeft, ook al denken we van wel... Niets is meer duidelijk en voorspelbaar voor haar, ze heeft 'het' niet meer in de hand. Sinds ze werkloos is, is de persoonlijke wilskracht aan het uitdoven…, ze herkent zichzelf niet meer… en het mechanisme (wilskracht) waarmee ze spanningen onder het vloerkleed kon vegen, wat zo goed werkte voordat ze werkloos raakte, functioneert niet meer. Het ego is in een afbraakproces en de mind trekt alles uit de kast om te overleven: analyseren, psychologiseren, angst, twijfel, verwarring. Tja, hoe vind je dan rust in je hoofd? Ik voel compassie voor haar en deel met haar wat ik waarneem: er is een stervensproces gaande, de persoonlijke wilskracht dooft uit. Niet eenvoudig..., maar het brengt je uiteindelijk thuis, het brengt je naar overgave aan het bestaan. Alles bevindt zich op de juiste plaats en tijd (een statement die zij gebruikte voordat ze werkloos raakte) en dient jou om wakker te worden uit de greep van het ego, uit de greep van de mind, die controle wil, houvast, zekerheid en duidelijkheid (zo ben ik). Dat is niet het Leven zelf, want het Leven zelf..., wat jij in essentie bent..., stroomt... En leeft in overgave met wat is. Ik zie de perfectie van het bestaan door haar heen werken: het lijden wat dient om thuis te komen bij het Zelf. Ik ben er zelf doorheen gegaan en herken wat ze beschrijft: de persoonlijke wilskracht doet het niet meer..., het beeld wat je over jezelf had..., alle eigenschappen waarmee je jezelf identificeerde..., het stort allemaal in..., je herkent jezelf niet meer. En om je daaraan over te geven..., aan dat afbraakproces..., aan het gegeven dat je niets meer in de hand hebt (wat altijd al zo was), is niet eenvoudig..., de mind komt in opstand, alles moet blijven zoals het was... Tja, en dan kom je op een punt in je leven dat alles wat gestold was (baan/beeld over jezelf/je identiteit) overhoop wordt gehaald... Een maand later is er een vervolgafspraak. De avond voorafgaand aan het consult kom ik op you tube een satsang tegen van Osho met als titel: How to stop thinking? Na het schrijven van de laatste blogs over zelfonderzoek ben ik benieuwd hoe Osho deze vraag beantwoordt. Ik beluister de satsang en geniet van zijn wijsheid: Love your mind, don't make it an enemy. Prachtige uitspraak..., zo waar... Tja, wonderlijk..., alles bevindt zich op de juiste plaats en tijd: een toevalligheid - het beluisteren van de satsang - sluit naadloos aan bij de vraag van deze cliënt. Ik deel de essentie van de satsang met haar, het komt binnen. En ik deel de metafoor die beschreven staat in mijn blog 'overtuigingen transformeren, de directe weg'. Ik zie dat er energetisch het een en ander gebeurt tijdens de overdracht. Weer een maand later komt ze terug. Ze zegt: er is echt iets verschoven in mij en ik geef jou de schuld, ze kijkt me aan en geeft een knipoog. Er is een enorme last van me afgevallen. Van de ene op de andere dag viel een lading stress van me af. Ik begrijp gewoon niet meer waar ik me al die jaren zo druk over heb gemaakt..., al die stress was helemaal niet nodig geweest..., dat zie ik nu. Tja, zo waar wat ze zegt: al die stress was helemaal niet nodig geweest. Maar ja, als je er middenin zit, als je door de mind wordt gegijzeld, als je al je gedachten/emoties gelooft, als je vanuit de mind (nu moet ik mindfull zijn) het gevecht met de mind aangaat, dan is het leven een hel..., totdat je de deur ontdekt, die altijd al open stond: getuige bewustzijn. Wonderlijk hoe het leven kan lopen... Ja, getuige bewustzijn, daar gaat het om: los komen van de mind. Niet door de strijd met de mind aan te gaan, maar door liefde voor de mind: oordeelloos bezien wat er in de mind plaats vindt. Louise geeft aan dat mijn uitleg over de metafoor van de zaal (bewustzijn) en het podium (de mind) heel behulpzaam voor haar was/is (zie blog: overtuigingen transformeren, de directe weg). Love your mind, don't make it your enemy. Voor de liefhebbers, de link naar Osho 'How to stop thinking?': www.youtube.com/watch?v=tCShgsLzpjA www.bewustzijnscoaching.com LinkedIn: Caroline Ootes Facebook: Caroline Ootes, Ontwaken, Bewustzijnscoaching