Mijn moeder is half mei overleden. Het lijden is voorbij. We hebben vele jaren geen gemakkelijke relatie gehad. Schuld en plichtsbesef (je moet er voor je ouders zijn) wilde rond 2014 niet langer meer de leidraad zijn om bij hen langs te gaan. Jarenlang speelde het thema van zwaarte en schuld in mij, mede n.a.v. opmerkingen van mijn moeder: je komt ook nooit (ik bezocht haar om de paar weken), het is je plicht om voor je ouders te zorgen etc. En opmerkingen als: daar wil ik niet over praten, daar krijg ik hoofdpijn van, ik wil dat het gezellig is. Met andere woorden: een open ontmoeting, een wederzijds delen van wat leeft en raakt behoorde niet tot de mogelijkheden; de uitwisseling diende oppervlakkig te zijn oftewel 'gezellig', zoals mijn moeder dat betitelde. Op enig moment voelde ik dat ik zo niet langer door kon en wilde gaan; voor mezelf niet en voor hen niet. Ik wilde hen bezoeken vanuit het hart en niet op basis van schuld en plicht.
In 2014 schreef ik een brief aan mijn ouders (en ter info aan familieleden om ruis tussen ouders en kinderen te voorkomen). Ik deel een gedeelte van de brief hieronder. Lieve pa & ma, Ook al vind ik het heel moeilijk om deze brief te versturen…, het is toch wat het hart ingeeft. Weet dat ik van jullie hou, het heeft echt niets met jullie persoonlijk te maken…, liefde voel ik voor jullie beiden…, dat is het dus niet…, maar de omgang tussen jullie en mij is vanuit mij niet helemaal schoon. Ik voel dat er nog trekkrachten in mij leven van waaruit ik jullie bezoek, die niet zuiver zijn. Dus dat ik jullie opzoek, omdat het hoort of omdat het moet of uit schuldgevoel, allemaal motieven, die niet uit het hart voort komen… En ik wil niet meer leven vanuit dat deel in mij. Ik wil niet naar jullie toegaan, omdat je nou eenmaal naar je ouders behoort te gaan, omdat je ouders oud zijn, omdat je ouders je financieel hebben ondersteund en dan dien je wel wat terug te doen… Naar mijn beleving allemaal onzuivere motieven van waaruit ik mede met jullie omga, die niets met het hart te maken hebben. Als ik naar jullie toe ga, dan wil ik naar jullie toe gaan vanuit waarachtigheid, vanuit het hart, volledig (dus niet een beetje hart in combinatie met een deel dat zich verplicht of schuldig voelt), dat is wat ik mezelf en jullie gun. Niet elkaar opzoeken vanuit ‘dat doe je nu eenmaal voor je ouders’ of vanuit ‘voor wat, hoort wat’. Ik wil gewoon niet meer onwaarachtig leven. En ik ervaar het als een hele uitdaging om 100% mezelf trouw te zijn, ongeacht de opvattingen en meningen van anderen. En al een tijd gaat er door me heen ‘ik wil los’, ‘ik wil los’ van alle verplichte nummers, van alle onwaarachtigheid in mij. Ik wil leven vanuit: ‘wat klopt voor mij’ en als het klopt voor mij, dan klopt (het hartje) ook voor anderen…, dan ben ik 100% aanwezig en in verbinding met jullie. Dit alles betekent dat ik voorlopig onze bezoekjes los laat…, totdat er werkelijk van binnenuit een andere stroom op gang komt, een stroom die zuiver is, vanuit het hart. Dan zal ik me weer melden… Mocht er nood aan de man/vrouw zijn, mochten jullie verhuizen en hulp nodig hebben, mocht één van jullie ernstig ziek worden, bel of mail me voor hulp. Ik kijk op dat moment wat ik voor jullie kan betekenen. De gezelligheidsbezoekjes laat ik los. Nogmaals: het heeft niet met jullie te maken, maar alles met mij…, dat ik volledig vrij wil zijn van dat wat niet zuiver en oprecht is in mij. Weet dat ik van jullie hou… Liefs
Mijn ouders vonden het niet makkelijk om deze brief in ontvangst te nemen. En mijn broers, zus en partners ook niet, omdat ik ook naar hen toe mij had uitgesproken dat familiebezoekjes voor een onbepaalde periode op een laag pitje zouden staan. Een van mijn broers zei: 'Volgens mij ben je tegen een boom opgelopen en nog herstellende. Inhoudelijk wat een onzin, kijk eerst eens goed naar je zelf, verder wijt ik geen woord meer aan die onzin en als je niet meer op toneel verschijnt, mij best'. Een zwager zei: 'Lekker makkelijk..., nu mogen wij voor de zorg opdraaien, want je moeder zal nooit zelf om hulp vragen'. Een schoonzus reageerde als volgt: 'Dat je zo een brief naar je broers en zussen schrijft ala, maar om zo een brief naar je ouders te sturen vind ik echt niet gepast! Wat moeten die mensen daar in godsnaam mee? Wat is dat voor een flauwe kul jôh, om die mensen het leven zuur te maken, de korte tijd dat ze nog leven. Ik weet het niet hoor, maar laat die mensen met rust, ze hebben toch altijd hun best gedaan!! Stel je voor dat jouw kinderen zo op jou gaan reageren later!!'
Ondanks de pijlen van boosheid en verdriet (zus) bleef ik trouw aan datgene wat ik voelde wat nodig was om de last van schuld en plicht en de gezelligheidsavondjes (ook met broers/zus), die eigenlijk alleen maar energie kostte, uit het systeem te doen oplossen. En langzaamaan doofde de schuld en het gevoel van plicht uit.
Op enig moment brak mijn moeder haar heup (2016?) en zocht ik haar op in het revalidatiecentrum. Ik had gezegd dat mijn ouders op mij konden rekenen indien er sprake was van praktische ondersteuning. En die mogelijkheid diende zich aan. En weer enige tijd later vroeg mijn moeder of ik met mijn vader voor een bepaalde behandeling naar het ziekenhuis wilde gaan. Natuurlijk. En eind 2017 vroeg mijn zus namens de familie of ik de euthanasie aanvraag voor mijn vader (90 jaar) bij de Levenseinde kliniek op me wilde nemen (zij konden het niet; mijn vader, met een ernstige vorm van huidkanker, beschouwde zijn leven als voltooid en wilde dood). Er volgde een mooi proces tussen mijn ouders en mij rond de euthanasie en het overleg met de levenseinde kliniek. Toen de aanvraag van mijn vader uiteindelijk werd gehonoreerd, zei hij tegen mij: 'Dank je wel. Je hebt me goed geholpen, je bent geslaagd'. En kerst 2019 vroeg mijn moeder of ik de zaterdag voor haar wilde zorgen. Ja, het duurde even, maar uiteindelijk kwam mijn moeder dus toch over de brug voor hulp voor haarzelf. EN zo ging het..., ik zorgde op de zaterdag voor mijn moeder (tenzij ik in Tsjechië verbleef). En het eerste wat ik opmerkte toen ik deze taak op me nam was: een open hart, onvoorwaardelijkheid. De jaren bij mijn leraar (Naropa) en het opschoonwerk had geleid tot een fundamentele verschuiving. Er zat niets meer tussen...geen oordelen, geen irritatie, geen verwachtingen, geen spijt, geen verlangens, gewoon aanwezig zijn, dienstbaar en meebewegend met haar behoefte aan gezelligheid.
3 jaar is het zo gegaan... en groeide mijn moeder in kwetsbaarheid en sprak ze zo nu en dan over de dood en haar angst om alleen te sterven in haar appartement. Ze werd zachter, milder. De commando's werden vragen: zou je dit even willen doen? De controle dwang liet enigszins los. En dankbaarheid ontvouwde zich bij haar. Op enig moment zei ze: 'Het is altijd een feest als jij komt op de zaterdag'.
Dat wat aanvankelijk door een ieder werd gezien als 'dat doe je niet', 'dat zeg je niet tegen je ouders', 'wat ben jij egoïstisch' (ja, stap er maar lekker uit, moeten wij het allemaal doen) etc. ontvouwde zich tot een intiem contact vanuit het hart, zonder schuld en plichtsbesef.
Mijn moeder stierf niet alleen. Tijdens de avond dat ik 'dienst' had bij haar thuis overleed ze in mijn aanwezigheid. En de samenwerking met broers en zus rond het stervensproces verliep ontspannen, in goede harmonie met elkaar, ook al had één broer nog steeds moeite met de handeling van destijds. En dat mag.
Ik schreef onderstaande toespraak voor haar en heb deze gedeeld tijdens de begrafenis. Daarmee eindigt deze blog. De toespraak is in verkorte vorm weer gegeven.
Lieve moeder, Eindelijk is het zover…, de dood is gekomen. 91 jaar zijn je gegeven en toen was het genoeg. Je was al jaren moe…, en zei weleens dat je leven niets anders was dan wachten op de dood…, je kwakkelde met je gezondheid, beweging was ook niet meer gemakkelijk…, je kon de laatste jaren niet meer zelfstandig naar buiten, je was afhankelijk van anderen om de deur uit te gaan. In alle opzichten tekende het thema afhankelijkheid zich af…, je werd in toenemende mate afhankelijk van de thuiszorg, de schoonmaakster, automaatje (degene die jou met de auto vervoerde), het bezoek en de inzet van je kinderen en vrienden. En je wilde zo lang mogelijk thuis blijven wonen. Beperking op beperking volgde……, de ouderdom voltrok zich voor mijn ogen in de jaren voorafgaand aan je dood. Niet eenvoudig om te zien, wetende dat dit scenario mogelijk ook mijn/ons voorland zou kunnen zijn.
De laatste jaren was ik degene die op de zaterdag langs kwam (uitgezonderd de maanden dat ik in ons huis in Tsjechië was). Als ik op zaterdag zo rond half 11 binnenkwam, dan wist je precies te vertellen wat er gedaan diende te worden…, en vooral ook hoe de dingen moesten gebeuren, want het diende allemaal wel op jouw manier gedaan te worden. Soms had ik mijn jas nog niet uit en werd ik direct aan het werk gezet…, geeft niks hoor ma, zo ging het… en ik begrijp het ook wel…als je niets meer kan…en je ziet van alles wat je niet bevalt en wat gedaan moet worden…, en als je jaren bepaalde klussen op jouw wijze hebt gedaan…, dan is het soms lastig om het uit handen te geven, dan is het niet altijd gemakkelijk om even de tijd te nemen, dan wil je meteen alles benoemen wat er moet gebeuren…, mede omdat je bang was dat je het anders zou vergeten…, ook dat ken ik…, want het gebeurde regelmatig dat je iets had benoemd en dat ik het toch was vergeten…, maar gelukkig was je toch nog zo bij de pinken, hé ma, dat je in de loop van de ochtend er nog eens op terug kwam en dan zei ik: o, ja, dat ben ik vergeten, ik zal het zo even doen.
En soms nam je bij binnenkomst de tijd, dan zei je: ga maar even zitten kind, hoe gaat het met je? Zullen we eerst een kop koffie drinken? En dan wisselden we even uit over de afgelopen week. Je vertelde over de bridge uitjes, hoe het ging… of jullie goed gespeeld hadden…, of het gezellig was.., je vertelde over de uitnodigingen van andere bewoners in het appartementen complex…, hoe fijn je dat vond…, even een borreltje drinken bij deze of gene rond een uur of 4 of 5 in de middag…En na ons gesprekje gingen we over op de boodschappenlijst voor de week. We bespraken wat we zouden eten voor de lunch en vervolgens ging ik erop uit…de boodschappen doen bij een supermarkt, daarna langs een andere winkel voor verzorgingsproducten, naar de bakker voor een krentenbol of een taartje en tot slot langs de viswinkel of de slager…en in de tussentijd deed jij een slaapje, want de laatste paar jaar zei je keer op keer…ik ben moe…, doodmoe.
Bij terugkomst nam ik de krant mee uit de postbus, ruimde alle boodschappen op en maakte de lunch klaar…we gingen samen aan tafel zitten en lekker smullen van wat er was…en veelal als toetje nam jij een ijsje, want daar hield je ook van. Na de lunch gingen we met de rolstoel naar buiten…, als het weer het toe liet…, voor een wandeling door het park…waar je van genoot…en soms bekenden tegen kwam waar je een praatje mee maakte…dan nog even door de winkelstraat heen…en dan weer naar huis. Ik maakte nog even een soepje voor de komende dagen en rond een uur of 3 vertrok ik weer naar huis.
In die laatste jaren merkte ik op hoe je langzaamaan steeds zachter en kwetsbaarder werd, ook al bleef je het moeilijk vinden om dingen uit handen te geven…, je werd warmer, opener en liefdevol. Ik weet nog dat je vele jaren geleden tegen me zei dat je een levensmotto had. En toen ik vroeg wat dat dan was, zei je: je moet zo sterk zijn dat je niemand nodig hebt.
Nou ma, je hebt dat vele jaren kunnen leven, maar het bestaan besloot op enig moment toch een andere ervaring op je bord te leggen: de ervaring dat we allemaal kwetsbaar zijn en afhankelijk van anderen, de ervaring dat je niet aan je lot wordt over gelaten en dat er voor je gezorgd wordt op het moment dat je dat zelf niet meer kan…, ik ben blij dat wij, kinderen, en anderen dat aan jou hebben kunnen geven…, ik ben dankbaar dat het bestaan jou en ons zo genadig was dat altijd de juiste mensen verschenen wanneer dit nodig was voor jouw welzijn…ik denk aan die geweldige meneer van automaatje…dank je wel dat je onze moeder zo vaak hebt willen vervoeren, en wat super dat er keer op keer toch weer een nieuwe schoonmaakster tevoorschijn kwam om je huis te onderhouden en wat fijn dat kennissen en vrienden uit het appartementencomplex je uitnodigden voor een samenzijn…en dat er binnen de thuiszorg ook een aantal lieve vrouwen waren die jou verzorgden.
En bovenal ben ik jou dankbaar, ma, moedertje, voor alles wat je hebt gegeven…, je hebt ons in financieel opzicht enorm ondersteund…, dank daarvoor, je hebt ons vele gezellige etentjes bezorgd, want daar hield je van…gezellig samenzijn…, niet te moeilijk doen, daar is het leven niet voor bedoeld…, gezellig met elkaar uit wisselen…dat vond je fijn…, dank daarvoor
Onze relatie is in het verleden niet altijd gemakkelijk geweest…, maar ook dat heeft het bestaan ons gegeven…, een uitdaging…om ondanks de verschillen, uiteindelijk de liefde te ontdekken en te ervaren in onze laatste jaren.
Is dat niet geweldig? Dat we zo samen ons leven kunnen afronden? In… gewoon gezellig samen zijn…, dank je wel ma… ik wens je toe dat je pa en andere geliefden… in die andere sfeer… ook gewoon gezellig mag ontmoeten. Dag lieverd, het ga je goed.
Allen is ons de mogelijkheid (potentie) gegeven om te ontwaken, om tot Liefde te komen, tot Bewustzijn. Een goddelijk geschenk, een mogelijkheid. Sommigen onder ons voelen een krachtige roep, van binnenuit, tot totale bevrijding; zij volgen een spiritueel pad bij een meester, die ontwaakt is en 'beoefenen' Vipassanameditatie (1), omdat zij zich realiseren dat Puur Gewaarzijn de poort is naar totale bevrijding.
Anderen voelen die roep niet, maar verlangen wel naar bevrijding van diepe, pijnlijke basisovertuigingen, die voort komen uit de psychologische mind (het 'ik', het ego).
Het lijden wat voort komt uit die diepe imprints kan eveneens dienen om uit de droomstaat te ontwaken (uit identificatie met de mind c.q. onze gedachten/emoties).
Veelal voltrekt de bevrijding zich niet, omdat Puur Gewaarzijn nog niet is herkend, waardoor de identificatie met de overtuigingen (en het lijden wat daaruit voort komt) zo sterk is dat het uitdagen van de overtuigingen en het laten smelten van de pijn, verbonden aan de overtuigingen, gewoonweg vermeden wordt. Het voelt als te pijnlijk om aan te gaan, te pijnlijk vanuit het perspectief: het is waar wat ik voel en denk (identificatie met de psychologische mind, het 'ik', ego).
Maar goed, we all do our levels best, we zijn allemaal onderweg en de ene tulp bloeit in mei, de andere in juli.
Degenen die tot Liefde willen komen, verlangen naar bevrijding van het juk dat 'ik' heet wat de mensheid, deep down, zo'n sterk gevoel van alleen zijn en verlorenheid geeft.
Het 'ik' (ego) dat alles op zichzelf betrekt. 'Ik' betekent spanning en een egocentrische houding, die voort komt uit angst: mag ik er zijn? vinden ze me wel aardig? hoor ik er wel bij? ben ik wel goed genoeg? Alles wat om ons heen gebeurt, in interactie met anderen, leidt naar die egocentrische houding, naar self-talk. We zijn uren met onszelf bezig, omdat we alles op onszelf betrekken: hij kijkt niet naar mij wordt vertaald naar 'hij mag me niet'; als we geen antwoord op een mail krijgen, dan zijn we bang dat we iets verkeerds hebben gezegd en blijft dat ons bezig houden etc.
De mind kent in essentie twee standen: aantrekken of afstoten.
Aantrekken betekent: datgene naar ons toe trekken, veelal vanuit manipulatie, wat we menen nodig te hebben of recht op te hebben, vanuit behoeftigheid. Met andere woorden: het leven of de ander dient ons te geven wat we onszelf niet kunnen geven, omdat we niet thuis zijn in ons Hart.
Afstoten betekent: alles waar we 'vanaf' willen, alles wat we als ongewenst beschouwen, alles wat ons vermeende geluk of gevoel van welbevinden in de weg staat, eigenlijk alles waar we 'nee' tegen zeggen: dit wil ik niet ervaren, voelen, onder ogen zien of erkennen.
En het zijn deze twee houdingen van de mind (afstoten en aantrekken), voortkomend uit identificatie met een 'ik', met alle overtuigingen die daaraan verbonden zijn, die de mens doen lijden. De grondtoon van het 'ik' is angst in tegenstelling tot de grondtoon van het Leven zelf wat Liefde is.
Enige tijd geleden kwam er een cliënt in de praktijk met de volgende vraag: ik voel zo'n enorm verschil tussen hoe men mij ziet en hoe ik mij van binnen voel, hoe komt dat toch? Mensen zien mij als een onafhankelijk, krachtig persoon, die anderen met raad en wijsheid bij kan staan, maar zelf voel ik me heel onzeker en ben ik bang voor afwijzing, vooral voor het gevoel het niet goed te doen en er niet bij te horen, en ik voel me vaak ook zo..., dat ik er niet bij hoor, buiten gesloten (voor de lezer: dit is het 'ik' en de egocentrische benadering van het leven, de self-talk, de psychologische mind; een collectief gegeven gebaseerd op eeuwenlange conditionering).
Ik vraag haar of ze deze onzekerheid en kwetsbaarheid laat zien aan anderen. In veel gevallen niet, zij toont de buitenwereld haar zelfverzekerde houding.
Dan is het ook niet gek dat de buitenwereld jou zo ziet, toch? Ja, dat is waar, zegt ze.
Waar ben je bang voor als je je kwetsbaarheid en onzekerheid laat zien? vraag ik.
Tja, zegt ze, als ik dat laat zien..., dan heb ik het idee dat ik verdwijn of oplos. Hoe bedoel je, verdwijn of oplos? vraag ik. Ja..., dan heb ik het gevoel dat ik er niet bij hoor, dan zie ik een beeld van mezelf, die buiten de kring staat.
Herken je dit uit je verleden? Het lijkt te verwijzen naar een gezin waar geen ruimte was voor kwetsbaarheid, zachtheid, onzekerheid..., voelde je je een buitenstaander in dit gezin?
En dan komen de verhalen:
Ze is geslaagd voor haar examen, een aantal familieleden zijn aanwezig bij de uitreiking van haar diploma, haar vader laat verstek gaan, na de uitreiking komen ze thuis en spreken de familieleden de vader aan: je dochter is geslaagd, zou je haar niet feliciteren? Haar vader zegt: het was niet meer dan haar plicht; hij draait zich om en loopt weg.
Ze zit op turnen, het is avond, ze valt hevig, de leraar belt naar huis en vraagt haar vader om haar op te halen. Hij zegt tegen de leraar: ze ziet maar hoe ze thuis komt. Die nacht slaapt ze in het huis van de leraar en zijn vrouw. Als ze de volgende dag thuis komt, loopt haar vader weg, hij zegt haar geen gedag en kijkt haar niet aan.
Ze valt voor het keukenraam van haar fiets, er is bloed, schaafwonden en de fiets is beschadigd. Haar vader zegt niets, behalve de volgende zin: de schade aan je fiets betaal jezelf.
En zo zijn er nog vele ervaringen te delen, zegt ze vrij nuchter (een houding die overeenkomt met haar vraag: je niet kwetsbaar tonen).
Stel je eens voor, zeg ik tegen haar, dat de mens hier op aarde incarneert met een pakketje aan overtuigingen, die de ziel op zich heeft genomen om in dit leven tot inlossing te brengen. En de omstandigheden waarin de mens wordt geboren, komen geheel overeen met de overtuigingen, die de ziel wil uitwerken..., om tot bevrijding te komen, om dat facet van de diamant op te schonen. En het bestaan is genadig..., je mag er zolang over doen als nodig is..., één leven of honderden levens..., het is aan jou, het bestaan stelt geen eisen, is oneindig geduldig en compassievol.
En als we dan kijken vanuit het perspectief wat ik zojuist heb geschetst: de ziel die een pakketje aan overtuigingen meeneemt om in te lossen gedurende dit leven (en anders een volgend leven); de ziel die omstandigheden aantrekt die overeen komen met deze overtuigingen..., wat is dan de overtuiging die 'jouw' ziel in dit leven wil inlossen, vraag ik? Wat is de overtuiging, die een diepe imprint kent in jou?
Ik mag niet kwetsbaar zijn. Het tonen van zachtheid, kwetsbaarheid, pijn en onzekerheid leidt tot liefdeloosheid, tot afwijzing en buiten gesloten worden.
Ja, zeg ik..., en dat is nou precies wat 'jouw' ziel in dit leven wil inlossen... Zie je de perfectie van het bestaan hierin? Zie je dat de omstandigheden exact overeen komen met dat wat 'jouw' ziel in dit leven wil ervaren en helen?
En kan je zien dat kwetsbaarheid een enorme kracht is, die heel ontwapenend werkt in tegenstelling tot jouw overtuiging dat kwetsbaarheid tonen alleen maar leidt tot afwijzing en liefdeloosheid?
Jij leeft één kant van de pool, maar zoals licht en donker niet zonder elkaar kunnen bestaan, zo kan kwetsbaarheid niet bestaan zonder de andere kant van de pool: innerlijke kracht en onafhankelijkheid. Het bestaan daagt jou uit om deze schijnbare tegenstelling te verenigen of te overstijgen. Kracht is pas werkelijke kracht als het zachtheid en ontspanning in zich draagt (en vice versa).
Het is aan jou of je de inlossing van deze basisovertuiging aangaat of niet, maar als je blijft handelen (of niet handelen) vanuit deze basisovertuiging dan verandert er niets, dan blijf je een gevangene van deze overtuiging en verlaat je dit leven met deze onopgeloste overtuigingen. Gelukkig is het bestaan ons heel genadig en geeft het ons gewoon nog een rondje om te volbrengen wat nog niet is volbracht. De vraag is of dit is wat je wilt?
Nee, zegt ze, als het even kan zou ik dit graag in dit leven helen, maar hoe?
Zie de bewegingen van de mind: zie, wees Gewaar wat je doet vanuit deze pijn. Zie het principe van aantrekken op basis van behoeftigheid/pijn: het zoeken naar bevestiging 'ik hoor er bij' of in twijfel trekken of je er wel bij hoort. En het principe van afstoten, dat wil zeggen 'vermijden': ik wil me niet kwetsbaar tonen, want ik wil de pijn van buiten gesloten worden en liefdeloosheid niet voelen.
Doorbreek het vermijdingspatroon: toon je onzekerheid en kwetsbaarheid.
Realiseer je dat je gedrag van anderen interpreteert op basis van deze diepe overtuiging: ze moeten me niet als ik mezelf ben, als ik ook mijn kwetsbaarheid en onzekerheid laat zien. Als je schoondochter niet terug belt, neem verantwoordelijkheid voor de interpretatie die je daaraan geeft, doe een reality check: klopt het dat je geen contact met mij wilt? Ja, dat klopt, zegt je schoondochter dan, ik weet dat je met me mee leeft, maar ik ben nog steeds niet hersteld van de hersenschudding, ik heb rust nodig. Voel de pijn van buiten gesloten worden wanneer deze wordt aan geraakt, terwijl je je realiseert dat deze pijn niets over je schoondochter zegt, maar alles over de interpretatie die jij eraan geeft; het is oude pijn (buiten gesloten worden), een residu uit dit leven en andere levens, die wordt geraakt, die nog niet is geheeld.
Het liefst zou ik tegen haar zeggen: ga mediteren (Vipassana), zodat Puur Gewaarzijn op enig moment ontluikt waardoor de overtuigingen worden doorzien en uitdoven. Zonder Gewaarzijn blijf je een gevangene van de mind, van het 'ik' en van de pijnlijke overtuigingen: is het ene issue opgelost, dan dient zich wel weer een ander pijnpatroon aan waar we ons mee bezig houden (psychologiseren/analyseren).
En wie is het, die zich bezig houdt met het verbeteren, sleutelen en werken aan onszelf? Enig idee?
Vanuit Puur Gewaarzijn is het vele malen makkelijker om je geschiedenis (karma) op te schonen, omdat de identificatie met de psychologische mind (het 'ik' met al haar overtuigingen en verlangens) losser wordt (of zelfs geheel doorbroken wordt), waardoor het vermijdingspatroon wordt doorbroken en oude pijn kan smelten (indien nodig), omdat het niet meer zo 'echt' of 'waar' voelt.
Vanuit Puur Gewaar zijn ontstaat de mogelijkheid tot totale bevrijding.
Is er geen Gewaarzijn, dan blijven we eindeloos rond cirkelen in de psychologische mind, in samsara (de cyclus van dood en wedergeboorte).
Bevrijding is het Licht van de diamant in zijn totaliteit en niet slechts een of enkele facetten zoals bepaalde specifieke overtuigingen, die het ik (ego) in dit leven probeert in te lossen.
Als je focust op het oplossen van allerlei soorten problemen van de psychologische mind (de afzonderlijke facetten van de diamant), blijf je een gevangene van de mind, omdat de psychologische mind, het 'ik', het ego aan het roer blijft staan. Jij bent degene, die hard werkt om je staat van zijn te verbeteren, maar het is juist de identificatie met die 'jij', die het leed in de eerste plaats heeft veroorzaakt. Dus meditatie is een sterk medicijn om Puur Gewaarzijn te provoceren, om de identificatie met de psychologische mind (het 'ik') te doorbreken.
Puur bewustzijn betekent het overstijgen van de mind; het licht is 'aan' en schijnt: alle overtuigingen/problemen doven geleidelijk aan vanzelf uit in het Licht van Gewaarzijn; geen sterke inspanning of hard werken (= het 'ik') is nodig. Ja, soms dienen we dieper af te dalen in bepaalde weerstanden, maar vanuit Puur Gewaarzijn is dit een totaal andere beleving (minder pijnlijk), dan wanneer we de weerstanden onderzoeken en aangaan vanuit de mind.
Keer op keer luister ik met verwondering naar de kracht van deze diepe basisovertuigingen, die de levensloop van de mens bepalen, zonder dat zij dit zelf in de gaten hebben. Ik luister en hoor de sterke identificatie, die gepaard gaat met de gedachten en emoties (waar ze heilig in geloven), die voort vloeien uit deze basisovertuigingen.
En ik voel/hoor/zie de perfectie van het bestaan door deze levensloop heen: de potentie tot bevrijding, waar de ziel naar verlangt, bevrijding van diepe imprints uit dit leven en andere levens, wat de onderliggende kracht is achter deze geboorte met deze specifieke levensomstandigheden.
Het is dit lijden, wat veroorzaakt wordt door identificatie met een 'ik', met de psychologische mind en de pijnlijke basisovertuigingen, wat de mens aanspoort op zoek te gaan, om tot heling te komen. Wat een prachtig design van het bestaan.
En ik zie ook de keerzijde, de enorme kracht van maya: de totale vereenzelviging met deze overtuigingen van waaruit de mens blijft herhalen..., een leven lang..., tot de dood erop volgt... en een volgend leven..., van waaruit ik zeg: zoek een meester en 'beoefen' Vipassanameditatie (1), zodat je verlost raakt van de greep, die de psychologische mind op je heeft (o.a. wat ik voel en denk is 'waar').
In het Licht van Puur Gewaarzijn dient zich de mogelijkheid tot totale bevrijding aan: we komen los van het wiel van wedergeboorte, van karma.
(1): voor nadere informatie en kennismaking met Vipassana, neem een kijkje op http://www.vipassana.nlBoeddha: the best way to stay in samsara is to resist it.Samsara is the wheel of endless birth and death under the influence of delusion and karma which causes suffering.
www.bewustzijnscoaching.com
Facebook: Caroline Ootes, Ontwaken, Bewustzijnscoaching
LinkedIn: Caroline Ootes
Er komt een jeugdige cliënt in de praktijk. Een paar jaar geleden bezocht zij ook een aantal keren de praktijk en nu vandaag is ze er weer, ik ben benieuwd hoe het met haar gaat, leuk om haar weer eens te ontmoeten. Ze geeft aan dat ze sinds enige tijd vliegangst heeft en dat ze recent ook diezelfde angst ervoer bij het instappen in de auto.
Ze beseft op een dieper niveau dan voorheen dat de dood een reëel gegeven is.
Als ze in de auto stapt, realiseert ze zich dat een verkeersongeluk tot de mogelijkheden behoort en dat een heftige botsing de dood tot gevolg kan hebben. En de gedachte aan een mogelijke dood roept angst op.
Daarnaast had ze een droom over een neerstortend vliegtuig. In haar droom zag ze vanaf het strand levensecht een vliegtuig opstijgen boven de zee. Op het moment dat het vliegtuig op hoogte was en in de stabilisatiefase terecht kwam, maakte het vliegtuig geheel onverwacht een flinke duik naar beneden, diep de oceaan in, om vervolgens weer boven water uit te komen. Ze zag dat het vliegtuig in tweeën gesplitst was (in het midden open gebroken), voorin het vliegtuig was iedereen dood, achterin het vliegtuig leefden de mensen nog en probeerden iedereen eruit te komen.
Haar laatste vliegtuigervaring was recent i.v.m. een skivakantie. Ze voelde de spanning drie dagen van tevoren opkomen en deze hield aan tot het vliegtuig stevig in de stabilisatiefase terecht was gekomen. Ze zegt: 'Ik ben bang om dood te gaan. En ik heb de laatste tijd ook vaak het idee dat ik dood ga op het moment dat ik lichamelijk iets mankeer.'
Hoe ben je de laatste keer met de vliegtuigangst om gegaan? Nou, ik sprak mezelf toe..., dat het allemaal wel goed zou komen en liet de angst er zijn, ik kneep in de hand van mijn vriend en langzaamaan zakte de angst af.
Geweldig, zeg ik, en hoe ging het toen verder?
Op een bepaald moment werd het wel weer rustig...
Oké, dus de angst doofde uit..., doordat jij er niet tegen vocht, maar er gewoon bij bleef.
Ja, maar ik vind het wel een heel vervelend gevoel, ik had in het verleden nooit vliegangst. Het is toch raar dat dat zo opeens omhoog komt. Ik denk dat de verklaring is... En dan vertelt ze over een vliegtuigervaring van 2 jaar geleden, dat ze hevig schrok van de turbulentie, de arm van haar zus vast greep, die daar afwijzend op reageerde.
Dat zou kunnen, zei ik, maar zeker weet je dat niet. Was je daarvoor met andere vliegtuigreizen altijd rustig tijdens turbulentie?
Nee, zegt ze, ik was wel wat angstig, maar niet zo erg als de vliegtuigvluchten van de afgelopen twee jaar.
Hoe erg is het nou eigenlijk? vraag ik.
Nou, zegt ze, als je drie dagen van tevoren al zenuwachtig bent..., de laatste keer moest ik zelfs huilen bij de gedachte dat ik zou gaan vliegen... Ik wil gewoon dat het weg gaat..., dat het er niet meer is. Ze huilt enkele tranen. Laat het maar toe, zeg ik, voel je de angst nu?
Ja. Oké, zeg ik, ga maar met je aandacht naar de pijn..., kijk waar die angst in je lichaam zit... en blijf daarbij..., adem in de angst..., voel je voeten op de grond... en observeer de energie van de angst..., laat de energie daar zijn zonder er tegen te vechten..., je bent zo bang om dood te gaan..., je hoeft er alleen maar met je aandacht bij te blijven..., geef het maar de ruimte...
Voor even laat ze haar angst/verdriet toe maar al gauw zie ik dat er intern iets plaats vindt in haar waardoor het verdriet stopt. Wat gebeurt er nu met je? Je voelde de angst, er kwamen tranen en toen? Dan komt de gedachte: 'Je stelt je echt aan, er is niks aan de hand.' Oké, zeg ik. Herken je die stemmen?
Wat bedoel je? zegt ze.
Dat deze boodschappen aan jou zijn mee gegeven, dat dit niet je Natuur is, maar je structuur? Structuur is alles wat is aangeleerd: hoe je je hoort te gedragen, hoe je met pijn dient om te gaan...(veelal vermijden van pijn), het hele pakket aan overtuigingen, die je vanuit de opvoeding en de maatschappij mee krijgt etc.
Natuur is je essentie, die overigens niet van jou is..., alsof er 'twee' zouden zijn: jij en je natuur... Nee, je bent natuur, en de structuur komt er later door de opvoeding/maatschappij als een laag over heen. De structuur is ook onderdeel van je Natuur, maar een verkrampte versie daarvan.
Je gaf eerder in het gesprek aan dat je me mailde voor een afspraak en dat het even duurde voordat je de mail naar mij verstuurde, omdat deze stemmen (je stelt je echt aan) je aanvankelijk ervan weerhielden om een afspraak te maken.
Ja, dat klopt.
Is het natuur of structuur dat je mij toch mailde voor een afspraak? Natuur, zegt ze. Precies. En de stemmetjes die zeggen dat er niks aan de hand is, dat je je aanstelt, is dat natuur of structuur? Structuur.
Ja, de structuur is alles wat zogezegd met de paplepel is in gegoten door ouders, familie, school en de cultuur. Niet dat je ouders wat te verwijten valt..., daar gaat het niet over, het is gewoon een collectief gegeven dat vrijwel niemand heeft geleerd om met pijn om te gaan en boodschappen heeft mee gekregen als 'stel je niet aan'. En we hebben al helemaal niet geleerd om met de grote onbekende van het bestaan om te gaan: de dood.
Het leven zelf, het bestaan is net als de dood onbekend en onzeker. We hebben geen enkele controle..., ook al denken we van wel.
De mensheid is massaal gericht op pleasure, het leven moet leuk zijn. Het donker mag er niet zijn. Angst, haat, eenzaamheid, onmacht, onzekerheid en wat al niet meer, moeten weg. Alles wat pijnlijk is onderdrukken we, want we willen ons niet kwetsbaar, onmachtig en onzeker voelen terwijl dit inherent is aan het bestaan zelf, want we weten echt niet wat er het volgende moment plaats vindt. En dat vinden we doodeng.
Massaal vermijden we pijn door onszelf te verdoven met van alles en nog wat (alcohol, snoep, series kijken, drugs).
En wat mensen niet begrijpen, is dat lijden juist wordt veroorzaakt door het weg drukken van al die pijnlijke emoties.
Begrijp je dat? Als je alleen maar uit de beker wilt drinken die 'licht' is en de beker die 'duister' vertegenwoordigt wilt vermijden, dan creëert deze (onbewuste) keuze dus juist lijden, want het donker wil gezien worden, zodat het kan smelten of uitdoven.
Er is licht en er is donker, dag en nacht, kou en warmte. Het is als de kop en de munt van een euro. Ze horen bij elkaar. Donker kan niet zonder licht en licht kan niet bestaan zonder donker. Door pijn toe te staan, door aanwezig te zijn bij angst, door licht te brengen bij dat wat donker lijkt, smelt de pijn, smelt de angst, dooft de angst uit. Maar dat is niet wat we hebben mee gekregen. We hebben veelal geleerd om pijn te onderdrukken en te vermijden door afleiding te zoeken.
En het lijkt erop dat het bestaan aan jouw deur klopt: zie mij (de dood, de grote onbekende, wat het Leven zelf ook is) onder ogen, ontmoet mij. Het bestaan nodigt jou uit om de doodsangst aan te gaan..., zodat je ten volle kan Leven, zodat je je niet meer hoeft vast te klampen aan van alles en nog wat, aan schijnzekerheden. Herinner je wie je bent. Jij bent Natuur, het Licht, het Leven. En Leven is onzeker, want Leven stroomt..., en je weet vooraf nooit waar het heen gaat...
'Jouw' ziel wil een groeispurt maken en legt 'doodsangst' op je bordje.
Ja, en dan komt er natuurlijk verzet vanuit de structuur (ik wil dit niet voelen, het moet weg, stel je niet aan), want dat is wat we hebben geleerd: angst onderdrukken of weg slikken met medicatie. Wat niet wil zeggen dat medicatie voor sommige mensen een uitkomst is, omdat ze (nog) niet over het vermogen beschikken om naar binnen te keren.
Treedt de doodsangst tegemoet vanuit het Licht, vanuit gewaarzijn, vanuit aandachtigheid, zodat de angst voor de dood kan smelten. Jij bent niet de angst. De angst vindt plaats in jou, maar jij (Natuur, Beingness) bent vrij van angst. Blijf volledig aanwezig bij de angst, je realiserende dat je niet de angst bent, maar dat de energie van angst door jou heen gaat. Je kijkt als het ware toe naar de beweging en ervaring van doodsangst. Komt er verdriet naar boven of bepaalde beelden..., blijf er bij..., maar ga niet in een verhaal..., tot het uitdooft en rustig wordt in jou. Ervaar hoe het is om totaal onzeker en kwetsbaar te zijn. Ervaar hoe het is om geen enkele controle over het leven te hebben (ook al denk je van wel). Als je de dood durft aan te kijken, dan ontdek je het Leven.
Het gaat erom dat je steeds meer thuis komt bij je-Zelf, dat je de laag genaamd structuur, die over je Natuur is heen gelegd, doorziet en daar niet meer naar handelt. Dus honoreer niet die stemmetjes (je stelt je echt aan) wanneer angst of verdriet daar is. Blijf erbij met je volledige aandacht en ervaar. Geef je verzet op. Dat is alles...
Aan het einde van het consult bedankt de cliënt mij voor de inzichten die ze ontving. Ze voelt zich opgelucht, ze begrijpt nu wat er gaande is.
Drie kwart jaar later mailt ze, na enkele vluchten met het vliegtuig, dat de angst grotendeels is uitgedoofd door er met aandacht bij te blijven.
It is good that we don’t have have full choise. If we had full choice, full free will, we would not choose any experience which is painful; if you would only go for the sugar flavorade experience, you wouldn't grow. So life, out of love for all of its forms, brings to you the things which you need, but you often don’t like.(Mooji)
www.bewustzijnscoaching.com
Linked-In: Caroline Ootes
Facebook: Caroline Ootes, Ontwaken, Bewustzijnscoaching
